Kanal 60 TV -WEB TV

Tokat'ta 2009 yılında dönemin Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kazı çalışmaları başlatılan Helenistik Döneme ait tapınak merkezi Komana Antik kenti adeta göz dolduruyor

Tokat'ta kentin 9 kilometre kuzeydoğusu Gümenek Parkı yanında Klasik Çağ kenti Komana Pontika Arkeolojik Araştırma Projesi kapsamında 2009 yılında kazı çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan  Komana'da dünyada bir iki örneği olan cam şişe ile Mısır Fatımi Hanedanlığı'ndan Tokat'a ulaşmış bir çift altın küpe bulunmuştu. Yine Roma döneminde Komana’da yaşayan hayırsever bir kentsoyluya ait olduğu düşünülen sürpriz bir heykel, 2013 yılında ise 10-12. yüzyıla ait olduğu tahmin edilen kilise kalıntıları bulunmuştu.

Komana HeykelTokat sınırları içerisinde, Helenistik Dönem’de faaliyet gösteren iki tane tapınak devleti bulunuyordu. Bunlardan daha büyük olanı Komana, Ana Tanrıça Ma’ya ithafen yapılmış, Kapadokya tipi bir mabetti.  Komana Tapınak Devleti aynı zamanda polis statüsünde bulunmakta ve yıl boyunca çevreden gelen ziyaretçiler tarafından bir ticaret merkezi olarak da kullanılmaktaydı.

Pontus Krallığı çöktükten ve VI. Mitradates kaçtıktan sonra Komana Tapınak Devleti bir prenslik haline gelerek Pompey tarafından M.Ö. 1. yüzyılın ortalarında Archelaus’a devredilmişti.

Komana'da görev yapmışlardı

Archelaus’u M.Ö. 47 yılında Caesar tarafından görevden alındıktan sonra oğlu izlemiştir. Kapadokya kökenli Bitinyalı Lykomedes Archelaus’un oğlundan prensliği devralmış,  Augustus tarafından göreve getirilen Medeius, Cleon, Dyteutus sırayla Komana’da görev yapmıştı.

Dyteutus’un ölümü ile Komana Pontus Galaticus Bölgesi'ne dahil edildi

Dyteutus’un ölümü ile Komana Pontus Galaticus Bölgesi'ne dahil edildi. Bu zamana kadar rahipler önemli ölçüde güçlerini yitirmiş ancak tapınak işlevine devam etmiştir. Maurice Tiberius döneminde (M.S. 582-602) kent imparatorluk alanına katılmıştır. Bölge Pontus Kralları Dönemi ve İmparator Maurice idaresini kapsayan dönem arasında, bir süre de ager publicus statüsünde bulunmuştur.

Toprakların genişlediği dönem

Pontus Kralları yönetiminde ve Roma İmparatorluk Dönemleri boyunca Komana’nın toprakları genişlemiştir. Romalı Pompey, kenti prenslik yaptığında topraklarına 2 schoeni veya 60 stades eklemiştir. Böylelikle kent alanının çapı yaklaşık 4 kilometreye ulaşmıştır Roma İmparatorlarından Caesar veya Antony, Komana rahiplerine 4 schoeni değerinde toprak daha vermiştir. Bu yeni topraklar büyük olasılıkla kentin doğu, güney ve batı taraflarına eklenmiş olmalıdır. Bu alanlar Zelitis ve Megalopolitis olarak bilinir. Kuzey tarafının ise, Magnopolis ve Neocaesareia kentlerinin çok yakında bulunması sebebi ile sınırlı kalmış olduğu varsayılabilir. Augustus döneminde kentin alanının daha da genişleyerek bölgedeki civitateslerin büyüklüğüne ulaştığı bilinmektedir. Komana M.S. 34-35 yıllarında Pontus Galaticus Bölgesine eklendiğinde ise Magnopolitis Kenti de büyük olasılıkla Komana Pontika’ya dahil edilmiştir

Hristiyanlığın yayılmasıyla tapınağın çöküşü hızlandı

Kent Titus dönemine kadar hem Hierocaesareia hem de Komana olarak anılmıştır. Tapınağın çöküşünü Hristiyanlığın yayılması hızlandırmıştır. Çevresindeki topraklar çok daha küçük ama merkezi bir yerleşim olan Daximon’a dahil edilmiştir. Tapınak devletinin ana tanrıçası Ma’nın resmi İmparator Caligula devrinden itibaren sikkeler üzerinde yer almıştır. Tapınağın mimari görüntüsüne ait eldeki tek veri Caracalla, Septimius Severus ve daha sonra Trajan sikkeleridir. (Fig.1) Bu sikkelerin üzerinde tetrastil bir tapınak tasvir edilmektedir.

Camilerdeki sütunların Komana'ya ait olduğu söyleniyor

Tokat il merkezindeki Ali Paşa Camii’nin inşasında kullanılmış 8 adet gri sütunun tapınağa ait olabileceği düşünülüyor. Ayrıca yine Tokat kent merkezinde bulunan Ulu Camii ve Garipler Cami'lerinde kullanılmış olan sütun ve sütun başlıklarının da Komana Antik Kenti'nden getirilmiş olması olasılığı kentte biliniyor.

Komana'nın şehirdeki konumu

Komana, Tokat’ın 9 km kuzeydoğusunda, Gümenek Mevkii'nde bir tepe üzerinde bulunuyor. Kentin bölgedeki verimli ovaya hakim bu geniş tepede bulunduğu, tepede görülen duvar kalıntılarından tahmin ediliyor.  Bu ufak ve biçimsiz taşlardan meydana gelen duvarların tapınağın temenos duvarının temelinin iç dolgusunu meydana getirmiş olabileceği düşünülmektedir. Tapınağın, Yeşilırmak’ın diğer tarafına günümüzde kaybolmuş bir köprü ile bağlı olduğu düşünülmüş, köprünün ayağına su regülatörünün içerisinde 2004 yılı araştırmaları sırasında rastlanmıştır. Tepe etrafındaki verimli topraklar tapınak devletinin ekonomik yapısında önemli rol oynamıştır.